Beth Revis, “W otchłani”

Beth Revis, “W otchłani”

Beth Revis, W otchłani, tłum. Łukasz Małecki, (tyt. org. Across the Universe), [Wydawnictwo Dolnośląskie], Wrocław 2012

W XXI wieku coraz więcej książek skupia się na tym, jak może wyglądać  przyszłość ludzkości. Dlaczego tak się dzieje? Wydaje się, że osiągnęliśmy już taki poziom technologii na wszystkich płaszczyznach, który pozwala nie tylko na eksplorację kosmosu, ale również na kolonizację innych planet. 

Kup książkę W otchłani już teraz w Centrum Taniej Książki!

Beth Revis mieszka w Północnej Karolinie w USA wraz z mężem. Powieść W otchłani błyskawicznie zdobyła status bestsellera „New York Timesa”. Została także Najlepszą Książką Amazon.com w styczniu 2011 oraz nominowano ją do prestiżowej nagrody Carnegie Medal i Nagrody Książki Roku w kategorii literatury dla młodzieży przez „Romantic Times Book Reviews”.

Amy ma siedemnaście lat i mieszka w Kolorado. Jest córką wojskowego i specjalistki od przetwarzania DNA. Rodzice Amy decydują się na udział w misji kolonizacyjnej nowej planety. Niestety, samo dotarcie do niej potrwa trzy wieki, więc cała trójka musi poddać się zamrożeniu w komorach kriogenicznych. Nie jest to ani bezbolesne, ani przyjemne, ale wizja nowego świata jest niesamowicie pociągająca. Amy zostawia na Ziemi wszystko co zna i kocha i udaje się w podróż w nieznane. Jedyne co wiadomo o nowym miejscu, to fakt, że jest tam atmosfera zbliżona do ziemskiej i na pewno występuje słodka woda. Mało konkretów, prawda?

Pech chce, że komora Amy zostaje odłączona od zasilania jeszcze w czasie trwania lotu. Cudem odratowana nastolatka dowiaduje się, że do celu dotrą za niespełna pięćdziesiąt lat, co oznacza, że kiedy jej rodzice zostaną rozmrożeni, ona będzie od nich znacznie starsza. Jakby tego było mało, skazana jest na spędzenie pozostałego do lądowania czasu w metalowej puszce przecinającej bezmiar kosmosu. Przerażająca wizja.

Sam statek jest ogromną konstrukcją wyposażoną w zaawansowane technologie. Mieszka na nim i pracuje niemal trzy tysiące osób, które prowadzą na pierwszy rzut oka, zupełnie normalne życie. Na “Błogosławionym” uprawia się rośliny, hoduje zwierzęta, rodzą się dzieci. Wszystko to jednak jest odgórnie sterowane przez Najstarszego. Nie jest on formalnym przywódcą statku, jest raczej kimś w rodzaju guru. On opiekuje się ludźmi, dba o to, żeby na statku panował spokój, a mieszkańcy nie miali powodów do wszczęcia buntu. Amy jest jednak czynnikiem, który może poważnie zachwiać całą misterną konstrukcją. Dlaczego? Wyobraźcie sobie monoetniczne społeczeństwo – wszyscy są do siebie podobni, nie ma różnic w kolorze skóry, włosów czy oczu. Poza tym w tak ograniczonej grupie ludzi musi dojść do wymieszania i zrównania DNA, stąd potomstwo do złudzenia przypomina rodziców i dziadków. A w tym wszystkim młoda dziewczyna, która zamiast oliwkowej cery, brązowych oczu i ciemnych włosów, jest ruda, jej oczy są zielone a cera bardzo jasna. Do tego nastolatka pamięta, jak wyglądała Ziemia, jest w stanie bez większego problemu opisać ją innym pasażerom. Dla Najstarszego Amy stanowi bardzo realne zagrożenie.

Co dwa pokolenia zmienia się osoba pełniąca funkcję Najstarszego. Następca obecnego, nazywany Starszym, ma teraz szesnaście lat i przechodzi szkolenie pod okiem przywódcy. Chłopak jest zafascynowany Amy, nie tylko dlatego, że ta jest jedyną osobą w podobnym wieku na całym statku. Jej odmienność fizyczna urzeka na Starszego, przez co zaczyna rodzić się konflikt między nim a jego mentorem. Jednocześnie między dwojgiem młodych ludzi kiełkuje zaufanie i przyjaźń, a może coś jeszcze?

W otchłani jest dystopijną opowieścią o tym, co może przynieść przyszłość i chociaż jako science – fiction może zostać włożona między “bajki”, nie można zaprzeczyć, że przedstawione koncepcje mają jak najbardziej realne podstawy. Odgadnięcie przyszłej rzeczywistości jest jednak tylko jedną z płaszczyzn fabuły. Druga, chyba ważniejsza, to refleksja nad różnorodnością i konsekwencjami piętnowania odmienności. Monoetniczne społeczeństwo “Błogosławionego” traktuje Amy jako wybryk natury, coś, co nie ma prawa istnieć, jest pomyłką i powinno zostać odizolowane. Rzeczywistość wielokrotnie pokazywała, do czego prowadzi skrajny rasizm, a w tym przypadku właśnie z tym mamy do czynienia.

Kolejny aspekt bardzo dokładnie opisany przez autorkę, to tyrania Najstarszego. Nie chcę zdradzać Wam zbyt dużo, powiem tylko, że zbudowany przez niego pokój i zgoda są tylko pozorami, a głównym narzędziem sprawowania władzy są kłamstwa i manipulacja.

Jeśli spojrzeć szerzej na wydane w tym roku powieści o charakterze dystopijnym czy antyutopijnym, stwierdzić można z całą pewnością, że jest to jeden z wiodących motywów w literaturze właśnie w tej chwili. Miliony ludzi, nieraz nieświadomie, zadają sobie pytanie “jak będzie wyglądało życie za 100/200/500 lat?”. I gwarantuję Wam, że nie skupiamy się tylko na różowych scenariuszach. Jesteśmy z natury pesymistami, a pisarze przelewają na papier dręczące nas wątpliwości i przeczucia.

Powieść jest bardzo wciągająca, świetnie napisana, a słowa pochwały należą się również tłumaczowi. Nie ma rozdźwięku, jak to niejednokrotnie bywa, między tym co czytasz, a tym co autor chciał przekazać. Narracja prowadzona jest, podobnie jak w tego typu powieściach, dwutorowo. Narratorami są Amy i Starszy, więc fabuła jest przedstawiona w punktu widzenia dwójki skrajnie różnych bohaterów. I chociaż książka klasyfikowana jest jako literatura dla młodzieży, dla mnie jest to dobrze rokujący pierwszy tom trylogii. Starsi czytelnicy bardziej niż wątek romantyczny docenią kunszt autorki i jej wizję naszej przyszłości.