Languages Podcasts Polish Polish with John

Historia języka polskiego – Polish with John #109 [A2]

Written by Ioannes Oculus

Polish is the oldest language in the world! If you don’t believe, check out this episode! Enjoy listening! 🙂

Transcript

Cześć! Co u was słychać? Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”. Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego.

Ostatnio opowiadałem wam o trzech językach starożytnych – łacinie, grece i sanskrycie. Dzisiaj opowiem wam o języku polskim i o jego historii. O całej historii? Nie, bo na to nie starczyłoby nawet sto podcastów. Opowiem wam tylko co nie co o tym skąd się język polski wziął i jak się zmieniał.

Język polski to język bardzo starożytny, bo istnieje od dziesiątek tysięcy lat! Zaskoczyłem was? Przecież te wszystkie języki starożytne muszą być od polskiego starsze! Okazuje się, że zarówno polski, jak i łacina, greka czy sanskryt mają tak samo długą historię. Były kiedyś zresztą jednym językiem. Ten język dzisiaj nazywamy praindoeuropejskim, a jak nazywali go sami praindoeuropejczycy tego chyba nigdy się nie dowiemy. Prawdopodobnie od początku istnienia ludzkości, od początku ludzkiego języka możemy mówić o ciągłej zmianie języka, która stopniowo doprowadziła do języka praindoeuropejskiego, potem prasłowiańskiego, aż w końcu do dzisiejszej polszczyzny. Język polski jest więc tym pierwszym językiem, którym mówili ludzie na początku. Nie jest jednak wyjątkowy, gdyż to samo można powiedzieć o prawie wszystkich innych językach. A jednak się różni od innych języków. Jak to się stało?

Najdalej w przeszłość możemy się przenieść do języka praindoeuropejskiego. Ludzie, którzy go używali mieszkali na terenach dzisiejszej Ukrainy. Rozwijali technologie, było ich coraz więcej. Wędrowali więc, ale nie wszyscy razem. Jedna grupa powędrowała w jednym kierunku, druga w drugim, trzecia w trzecim i tak dalej. Każda z nich na początku mówiła tym samym językiem, ale z czasem pojawiły się różnice. Najpierw małe, a potem coraz większe. Po długim czasie powstawały kolejne języki, a z nich kolejne, aż na terenach dzisiejszej Polski ludzie, gdzieś w X wieku po Chrystusie zaczęli się na tyle różnić językowo od innych, że możemy przypuszczać, że mówili już swoim językiem, innym od języka sąsiadów, językiem, który dzisiaj nazywamy polskim.

Oczywiście nie przypominał on za bardzo dzisiejszego języka polskiego, tak jak język Beowulfa nie przypomina języka Chaucera, a ten język nie przypomina języka Szekspira. Język polski był inny w tamtych czasach i stopniowo się zmieniał. Kiedyś opowiadałem wam w podcaście pod tytułem Językowa podróż w czasie, o tych zmianach języków, między innymi języka polskiego. Możecie tam posłuchać jak brzmiał język polski w mniej więcej XIV wieku.

Ważną datą dla języka polskiego jest rok 1136. Z tego roku pochodzi dokument, który nosi tytuł Bulla gnieźnieńska. W tym dokumencie, który został napisany po łacinie, pojawiło się po raz pierwszy tak dużo polskich słów, a dokładniej 410 nazw miejscowości i osób, że od tego czasu mówimy o epoce piśmiennej języka polskiego. Choć przed tym rokiem były już dokumenty z pojedynczymi słowami po polsku, ale jest to za mało, żeby móc na tej podstawie badać język polski. Dlatego czas przed rokiem 1136 nazywamy epoką przedpiśmienną języka polskiego. Oczywiście nie znaczy to, że język był gorszy albo słabiej rozwinięty. Po prostu nie był używany w piśmie. Ludzie rozmawiali w nim na co dzień, komponowali pieśni, tworzyli ustną literaturę. Po prostu te teksty nie zostały wtedy zapisane.

Od początku języka polskiego do przełomu wieku XV i XVI mówimy o okresie staropolskim. Teraz nie interesuje nas tak bardzo to, czy język polski był zapisany czy nie, ale bardziej interesuje nas jego wymowa czy gramatyka. W tamtym czasie w języku polskim obecny był iloczas, czyli samogłoski mogły być krótkie albo długie. Dzisiaj wszystkie są krótkie, ale jeżeli widzicie dzisiaj o z kreską, czyli “ó zamknięte”, to kiedyś w tym miejscu było właśnie długie o.

Następny okres to okres średniopolski, aż do roku 1772, a potem nowopolski do 1939. Najnowszy okres nazywamy współczesnym językiem polskim, choć język polski z 2021 roku różni się już trochę od języka z 1945 roku. Nie chcę jednak przedłużać tego podcastu, więc szczegółowo o tych okresach opowiem wam innym razem.

Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek. Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com. Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon. Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję! Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki! Do usłyszenia!

You can download the transcript as a pdf file: Polish with John #109 Historia języka polskiego


In the podcast, I used Sour Tennessee Red by John Deley and the 41 Players; source: https://www.youtube.com/audiolibrary/music (attribution not required).

About the author

Ioannes Oculus

I am addicted to languages, both modern and ancient. No language is dead as long as we can read and understand it. I want to share my linguistic passion with like minded people. I am also interested in history, astronomy, genealogy, books and probably many others. My goals now are to write a novel in Latin, a textbook for Latin learners, Uzbek-Polish, Polish-Uzbek dictionary, modern Uzbek grammar and textbook for learners. My dream is to have a big house in UK or USA where I could keep all my books and have enough time and money to achieve my goals.

Leave a Comment

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.