Middle-ages. A time so long, long ago that we may consider it not important for our lives. Many phrases, however, are still used. People in Poland refer from time to time to some historical events they learnt at school. Why not then learn them now as a language learner? Let’s go!
Transcript
Cześć! Co u was słychać? Witajcie w kolejnym podcaście “Polish with John”. Nazywam się Jan Oko i chcę Wam pomóc w nauce języka polskiego.
Pomyślałem sobie, że możemy tym razem porozmawiać o średniowieczu. Jest to epoka w historii Europy, bardzo długa epoka, która kojarzy się z królami, rycerzami i może jeszcze łaciną. Oczywiście średniowiecze to o wiele więcej i mam nadzieję, że chociaż krótko opowiem wam o nim, a wy nauczycie się nowych słów i trochę o polskiej historii i kulturze.
Będę mówił o polskim średniowieczu. Bo ta epoka zaczęła się między czwartym a szóstym wiekiem po Chrystusie, ale uczeni nie podają dokładnej daty. Znane są nam z tego okresu takie postacie jak Karol Wielki, ale my przenosimy się nad Wisłę. Na terenach dzisiejszej Polski, w dziesiątym wieku książę Mieszko I przyjmuje chrzest. Chrzest to jeden z sakramentów w kościele. Mieszko I wtedy uroczyście przyjął chrześcijaństwo, czyli religię wywodzącą się od Jezusa Chrystusa. Wcześniej dominowało pogaństwo, wiara w wielu bogów. Niestety nie wiemy dokładnie jak ta wcześniejsza religia wyglądała.
Mieszko nie był królem, ale księciem. Książę był mniej ważny od króla. Królem został dopiero syn Mieszka, Bolesław Chrobry. Koronę dla polskiego króla przysłał sam papież. W tym momencie możemy sobie zadać pytanie, skąd wiemy takie rzeczy o tak dawnych czasach. Aby dowiedzieć się, co działo się tak dawno temu historycy sięganą między innymi po kroniki. Kroniki są to książki, w których opisano jakiś czas, zwykle dłuższy, po kolei, tak jak działy się różne rzeczy. Pisali je kronikarze, a pierwszym polskim kronikarzem był Gal Anonim. Anonim, bo nie wiemy jak się nazywał! Niektórzy podejrzewali, że pochodził z Francji i dlatego nadano mu przydomek Gal.
W średniowieczu król przekazywał władzę swojemu synowi. Mówimy, że władza przechodziła z ojca na syna. Albo na synów. Bo właśnie tak było często w średniowieczu, nie tylko w Polsce. Gdy umierał król, kraj był dzielony między synów. Często potem walczyli ze sobą. Jeden z polskich królów, Bolesław Krzywousty, chciał zakończyć te walki. Wymyślił cały system jaki miał działać po jego śmierci. Kto miał mieć jaki kawałek kraju, a kto miał być szefem wszystkich książąt. Te kawałki nazwano dzielnicami. Niestety plan się nie powiódł. Synowie Bolesława Krzywoustego walczyli ze sobą bez przerwy i ten czas został nazwany rozbiciem dzielnicowym.
Wiele lat niektórzy z książąt próbowali zjednoczyć kraj, a inni myśleli tylko o tym, żeby samemu mieć jak najwięcej. Udało się to dopiero Władysławowi Łokietkowi i jego synowi Kazimierzowi Wielkiemu. Kazimierz został nazwany Wielkim, bo zrobił bardzo dużo dobrego dla Polski. Jest takie powiedzenie o nim: “Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. Zbudował on bardzo dużo zamków i miast, rozwinął gospodarkę i założył Akademię Krakowską, która po jego śmierci stała się Uniwersytetem Krakowskim.
Po Kazimierzu Wielkim królem polski został Ludwik Węgierski, a po nim królem Polski została Jadwiga Andegaweńska. Tak, to nie pomyłka! Jadwiga nie była królową, czyli żoną króla. Była królem, czyli miała najwyższą władzę w państwie. Była dowódcą wojsk polskich i to ona zapisała w spadku swoje klejonty koronne dla Akademii Krakowskiej. W ten sposób ta wspaniała kobieta spowodowała, że Akadamia stała się uniwersytetem, który potem stał się sławny w całej Europie. W Krakowie studiował między innymi Mikołaj Kopernik, znany polski astronom.
W 1410 roku, gdy królem był Władysław Jagiełło, miała miejsce ogromna bitwa. Pod Grunwaldem zgromadziło się bardzo, ale to bardzo, bardzo dużo rycerzy. Walczyli po stronie polskiej albo po stronie niemieckiego Zakonu Krzyżackiego. Krzyżacy, jak ich nazywamy, chcieli zniszczyć Polskę. Nie udało im się. To była długa i ciężka bitwa i zakończyła się wspaniałym zwycięstwem polskich wojsk.
Król Władysław Jagiełło dał początek nowej dynastii, czyli rodzinie królów. Pierwsze to byli Piastowie, a od Jagiełły Jagiellonowie. Polska się za ich czasów rozwijała, rosła w siłę i bogactwa. Jednak to już opowieść na inną okazję.
Dziękuję Wam bardzo za ten odcinek. Zapraszam na mój blog ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com. Będę wdzięczny za wsparcie mnie na serwisie Patreon. Tym którzy już to robią, serdecznie dziękuję! A w następny poniedziałek zapraszam na kolejny podcast z serii “Polish with John”. Trzymajcie się zdrowo i trzymam za was kciuki!
You can download the transcript as a pdf file: Polish with John #48 Polskie średniowiecze [A2]
In the podcast, I used “Sing Swing Bada Bing” Doug Maxwell/Media Right Productions; source: https://www.youtube.com/audiolibrary/music (attribution not required); other audio and music from the same source.
