Have you heard about dinosaurs? Yes, you have! But have you heard about other huge animals that roamed the Earth even before them? No? So you can learn about them in this episode. So it’s not only Polish, but also some great knowledge that you can use to impress your friends. Of course, the animal was discovered by a guys from Poland – professor Tomasz Sulej and his collegues. Have a nice time listening to this episode of “Polish with John dla zaawansowanych”.
Exercises (ćwiczenia):
1. True or false (Prawda czy fałsz):
a. Lisowicia żyła na ziemi po dinozaurach.
b. Nowo odkryte zwierze jest gatunkiem dinozaura.
c. Lisowica była mięsożerna.
d. Lisowica była małym zwierzęciem.
2. Put the verbs in the correct form (Uzupełnij zdania czasownikami w poprawnej formie):
a. Dinozaury … na Ziemi wiele milionów lat temu (żyć).
b. Paleontolodzy … skamieniałości dawnych zwierząt w Polsce (znaleźć).
c. O odkryciu naukowcy … w radiu (poinformować).
d. Naukowcy … także artykuł w czasopiśmie “Science” (opublikować).
Transcript
Witam w siódmym odcinku podcastu Polish with John dla zaawansowanych. Jest to podcast dla uczących się polskiego na wyższym poziomie – średniozaawansowanym i zaawansowanym. Do każdego odcinka będzie załączony zapis całego tekstu na moim blogu polishwithjohn.com. Linki znajdziecie w opisie.
Wśród zwierząt rozróżniamy wiele ich rodzajów. Są owady, ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki i tak dalej. Z gadów znamy między innymi żółwie czy węże. Do dzisiaj pobudzają wyobraźnię już wymarłe dinozaury, które miały ogromne rozmiary. Około 150 milionów lat temu były z pewnością królami ziemi. Jednak nie wszystkie gady należały do grupy dinozaurów. Były też takie, które bardziej przypominały ssaki niż dinozaury, dlatego mówimy o nich, że były ssakokształtne. Naukowo nazywają się dicynodontami. Długo uważano, że były to raczej małe zwierzęta. Niedawno jednak opublikowano badania, z których wynika, że wcale takie małe nie były. Co więcej, żyły one zanim dinozaury osiągnęły swoje olbrzymie rozmiary.
Pierwsze skamieniałości, czyli kości zamienione w kamień, należące do zwierzęcia z gatunku Lisowicia Bojani znaleziono w 2006 roku. Wtedy jeszcze nie wiedziano, że został odkryty nowy gatunek zwierzęcia. Najpierw myślano, że wspomniane szczątki należą do jednego z dinozaurów – zauropoda. Jednak im więcej znajdowano nowych kości i im dokładniej je badano, tym większą pewność mieli naukowcy, że to nie jest dinozaur, ale inne zwierzę. “Udało nam się opisać i nadać nazwę gadowi ssakokształtnemu – dicynodontowi, który żył na terenie Śląska 205-210 mln lat temu” – mówi profesor Tomasz Sulej, jeden z odkrywców nowego gatunku dla Polskiej Agencji Prasowej. “Nazywa się Lisowicia Bojani i był to największy gad ssakokształtny – i najmłodszy, jaki żył na Ziemi. Lisowicia to nie był dinozaur. To był gad ssakokształtny, któremu bliżej jest do ssaków – czyli do nas, niż do dinozaurów. Lisowicia miała 2,5 m wysokości, ponad 2,5 m wysokości, ważyła 9 ton i była rzeczywiście ogromnym, wielkim, takim masywnym zwierzęciem”.
Dlaczego to odkrycie jest takie ważne? Dotychczas naukowcy myśleli, że w tamtym czasie duże rozmiary osiągały tylko dinozaury, a inne gatunki były bardzo małe. Lisowicia Bojani jest dowodem na to, że było inaczej, długość jej ciała miała przekraczać 4,5 m. Co więcej należy do dicynodontów, a więc jest jednym z pierwszych kręgowców, które żywiły się niemal wyłącznie roślinami. Kręgowce to ta grupa zwierząt, do której należą ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Dicynodonty były bardzo różne. Niektóre żyły pod ziemią, jak krety, inne na drzewach. Chociaż nie były tak duże jak dinozaury, to właśnie one pozwalają nam lepiej zrozumieć proces ewolucji.
Lisowicia Bojani nie przypominała, jak wiele innych ówczesnych gadów, jaszczurki. Jej kończyny były podciągnięte pod tułów. To umożliwiało jej inny, szybszy sposób chodzenia. Miała rogowy dziób, podobny do tego jaki widzimy u żółwi. Żyła w środowisku ziemnowodnym, na mokradłach. Miała poważnego wroga, którego naukowcy nazywają Smokiem wawelskim. To jeden z archozaurów. Nie jest to natomiast smok, który według legendy miał żyć pod wawelskim wzgórzem.
Cała rodzina dicynodontów wymarła w czasie, kiedy żyły dinozaury. Te ostatnie były dla nich za dużą konkurencją i ostatecznie zdominowały planetę aż do katastrofy sprzed 65 milionów lat. Wtedy w skutek uderzenia asteroidu albo innych wydarzeń wymarły dinozaury i wiele innych gatunków. Rozpoczęła się epoka ssaków.
Chyba każde dziecko przeżywa fascynację egzotycznymi zwierzętami, dzisiaj więc do tego zestawu może dołączyć kolejny okaz – Lisowicia bojani. Takie podróże w przeszłość nie tylko pobudzają naszą wyobraźnię, ale poszerzają naszą wiedzę. Ewolucja to skomplikowany proces, który ciągle poznajemy.
To tyle na dzisiaj. Dziękuję za to, że byliście ze mną. Na blogu ioannesoculus.com albo polishwithjohn.com znajdziecie zapis całego odcinka, mały słowniczek z trudniejszymi wyrazami oraz ćwiczenia. Na stronie możecie także zapisać się na mój newsletter, w którym od czasu do czasu dzielę się poradami jak uczyć się języków obcych. Będę wdzięczny także za wsparcie przez serwis Patreon, gdzie można wspierać swoich ulubionych twórców. A następny odcinek Polish with John dla zaawansowanych już za tydzień! Trzymajcie się zdrowo!
Zapis podcastu można też pobrać w formacie PDF: Polish with John dla zaawansowanych #7 – Ogromny gad z Polski
gady – reptiles
ssaki – mammals
szczątki – remains
skamieniałości – fossils
tułów – trunk (of an animal)
Music used in the podcast:
“Sing Swing Bada Bing” Doug Maxwell/Media Right Productions; source: https://www.youtube.com/audiolibrary/music (attribution not required)
Key to exercises (klucz do ćwiczeń):
1. a. false; b. false; c. false; d. false
2. a. żyły; b. znaleźli; c. poinformowali; d. opublikowali
