Stary Dworzec w Katowicach, pocztówka sprzed I WŚ
Ostatnie poruszenie wokół starego dworca w Katowicach spowodowało, że postanowiłem bliżej poznać ten obiekt. Ten wpis jest częściową realizacją tego postanowienia. Budynek ten zawsze bardzo mi się podobał, choć nigdy nie widziałem go pełniącego swoją pierwotną rolę. Choć prawdopodobnie nigdy już nie będzie służył pasażerom pociągów, to nadal mógłby żyć. Tymczasem ten zabytek niszczeje i obecny właściciel położył na nim kreskę.
Linia kolejowa z Berlina do Krakowa i Warszawy była motorem napędowym w rozwoju miasta. W tych rejonach miały bowiem łączyć się nitki torów prowadzące do okolicznych stolic. W 1837 roku założono Spółkę Akcyjną Kolei Górnośląskiej, która miała być odpowiedzialna za realizację inwestycji. Pierwotny plan zakładał trasę przez Piekary, Szarlej, Siemianowice, Janów aż do Nowego Bierunia. Jednak został on zmieniony, prawdopodobnie w wyniku starań Franza Wincklera, który uczynił Katowice centrum zarządzania swoim majątkiem i doceniał zalety nowego środka transportu. 3 października 1846 roku otwarto odcinek, który połączył Berlin z… Górnym Śląskiem, bowiem miasta Katowice* jeszcze nie było! Z czasem połączenia rozbudowano i można było dojechać do Krakowa i Warszawy.
Stary dworzec oddano do użytku w 1859 r.Stacja powstałą w szczerym polu, w połowie długości między osadą Dąb i Szopienice. Taka lokalizacja wydaje się być zaskakująca. Jak wyczytałem, wybrano ją “z powodów technicznych wynikających z niedoskonałości parowozów”. Czym była owa techniczna niedoskonałość nie wiem, jednak dzięki niej wokół nowej stacji zaczęło rozwijać się nowoczesne miasto. Wokół powstawały zakłady przemysłowe, stąd prowadzono połączenia do innych miast i linii kolejowych. Rozwijał się także sam dworzec.
Pierwotna niewielka stacja kolejowa była stopniowo rozbudowywana. Piętrowy budynek z czasem rozbudowano o boczne hale, a następnie dobudowano piętra. Cały kompleks jest tak duży, że jeszcze niedawno mieściła się w nim hurtownia dywanów i boisko do koszykówki! Ostatecznie dworzec posiadał aż 7 peronów. Jednak ze względu na ich specyficzny układ nie mógł obsłużyć rosnącego ruchu pasażerskiego (towarowy został przeniesiony w inne miejsce już wcześniej) i w latach 70-tych XX wieku przestał pełnić swą funkcję na rzecz nowego obiektu. Przez ten czas wyrosło wokół niego całe miasto, które z czasem włączyło w swoje granice okoliczne osady i miasteczka.
Jest to wielki i piękny budynek. Zastosowań w przestrzeni miejskiej można by znaleźć mnóstwo. Mógłby pełnić rolę kulturalne, społeczne, handlowe. Znaleźć tam by się mógł dom kultury, targ rękodzieła, staroci, kawiarnia, restauracji, może nawet kino. W głównym budynku ulokować mogłyby się biura różnych firm. Całość pięknie komponowałaby się z zabytkową architekturą tej części miasta i nadawałaby jej szczególny charakter. Prywatnie w takim miejscu chciałbym mieć także swój antykwariat.
Stary Dworzec w Katowicach współcześnie
Niestety są to tylko marzenia… Budynek niszczeje i nie widać ratunku. Obecny właściciel nic nie robi, aby przeprowadzić jakikolwiek remont. Mówi się, że po prostu czeka aż budynek się zawali i będzie mógł zbudować coś bez oglądania się na konserwatora zabytków. Powstanie wtedy kolejny smutny biurowiec albo bezosobowa galeria handlowa, a miasto utraci kolejne magiczne miejsce. Urząd Miasta także nie kwapi się ratować zabytku i zrzuca kwestię ew. odkupienia czy wywłaszczenia (za odszkodowaniem) na Skarb Państwa. Gdybym miał dość pieniędzy sam bym wykupił ten dworzec. Gdy jednak ich nie mam słabnie we mnie liberalna dusza i chętnie uczyniłbym wyjątek w mych zasadach, aby państwo zainterweniowało i m.in. z moich podatków uratowało budynek.
Jakie jest Wasze zdanie? Czy Stary Dworzec może liczyć na swoją drugą młodość?
P.S. Zapraszam na skromny fan page Starego Dworca: https://www.facebook.com/StaryDworzecKatowice. Utworzyłem raczej z sentymentu i nie sądzę, aby zmienił coś w wielkiej polityce władz miasta czy planach inwestycyjnych Eurostar Real Estate i Holdingu Liwa, obecnych właścicieli nieruchomości. Postaram się jednak przybliżać na nim to co się dzieje z budynkiem, jego historię i zamieszczać także trochę innych wiadomości o Katowicach.
[divider]
* Katowice otrzymały prawa miejskie w 1865 roku.
[divider]
źródła:
Przemysław Nadolski, Infrastruktura. Transport, w: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Tom 1, Katowice 2012
Historia starego dworca kolejowego w Katowicach (dostęp 25 sierpnia 2014)
Wikipedie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Stary_dworzec_kolejowy_w_Katowicach
