- © Anja Schlamann
Czy słyszeliście kiedyś o bibliotece otwartej 24h na dobę? W dodatku zbudowanej w pierwszej fazie ze skrzynek na piwo?
W Niemczech, a dokładnie w Magdeburgu z lokalnej inicjatywy, w porozumieniu z miejscowym stowarzyszeniem, powstała biblioteka, o wdzięcznej nazwie „Zakładka” (niem. Lasezeichen). Celem wybudowania takiego miejsca było ożywienie południowej dzielnicy Magdeburga – Salbke. Nowy obiekt miał tchnąć życie w jedno z najbiedniejszych miast Niemiec, uaktywnić lokalną społeczność, którą w dużej mierze stanowią bezrobotni młodzi ludzie. Idea była niezwykle wzniosła i wzbudziła duże zainteresowanie zarówno w środowisku architektów jak i wśród mieszkańców. Chcąc jak najbardziej rozpropagować pomysł na miejscu przyszłej biblioteki zorganizowano wiele imprez, a także zbudowano w skali 1:1 model ze skrzynek do piwa, a książki przynieśli mieszkańcy. Przeprowadzono także konsultacje społeczne, które miały pozytywny oddźwięk wśród mieszkańców Salbke.
Biblioteka zaczęła funkcjonować w 2009 roku. Projekty wnętrz w połączeniu z otwartą przestrzenią spełniały kryteria wysokiej jakości przestrzeni publicznej o funkcji edukacyjnej, a także kulturalno-rozrywkowej, dzięki zlokalizowanej w północnej części scenie. Otwarta struktura obiektu pozwala czytać książki także na świeżym powietrzu. Miejsce jest ogólnodostępne przez 24 godziny na dobę, biblioteką zarządzają sami mieszkańcy, którzy bez dodatkowej kontroli pożyczają i zwracają książki. Ogłoszono sukces tego bardzo odważnego eksperymentu. Radość jednak była zbyt wczesna, ponieważ już kilka miesięcy później obiekt po raz pierwszy zdewastowali nieznani sprawcy. Dzięki wolontariuszom, mieszkańcom i policji udało się udało się odnowić niszczone witryny na książki i elewację. Niestety akty wandalizmu wraz z nocnymi libacjami zdarzały się coraz częściej. Projekt, który miał pozytywnie ożywić dzielnicę, zaczął być problemem dla większości mieszkańców.
Eksperyment w tym wypadku okazał się zbyt ambitny, większość mieszkańców nie dojrzała do takiej jakość przestrzeni publicznej. Dopiero po kilkunastu miesiącach funkcjonowania można tak naprawdę ocenić przydatność takiego miejsca w zaniedbanej dzielnicy Magdeburga. Pozytywny aspekt tej sprawy jest taki, ze udało się zaktywizować pewną grupę okolicznej młodzieży z Salbke wraz z nią stworzyć to miejsce, jednak przez cały czas organizatorom nie udało się dotrzeć do tzw. trudnych nastolatków. Architekci podejmowali próbę połączenia biblioteki z mediateką i stworzenia na miejscu bezpłatnego stanowiska do słuchani i odtwarzania utworów lokalnych zespołów, jednak ta inicjatywa nie znalazła poparcia a głównie funduszy wśród miejscowych władz. Fakt przesiadywania młodzieży w „Zakładce” świadczył też w dużej mierze o braku innej oferty na terenie dzielnicy. Konflikt nadal trwa, ponieważ ludzie, którzy zaangażowali się w tworzenie biblioteki, czują zrozumiałą niechęć do wandali i nie szukają sposobu na zaangażowanie ich w kreowanie tej przestrzeni. Architekci „Zakładki” od początku zdawali sobie sprawę, że stworzenie nowej przestrzeni publicznej w problematycznej dzielnicy nie będzie końcem starań o polepszenie warunków, ale początkiem, ale dalsze losy takich miejsc zależą już od zaangażowania się ludzi w odpowiednie wykorzystanie i pielęgnację miejsca. Idealistycznym marzeniem było by rzecz publiczna stała się wspólna, by każdy dbał o nią jak o własną.
Niezwykły pomysł dla zaniedbanej dzielnicy można potraktować jako swego rodzaju nauczkę dla innych obiektów powstających w najbiedniejszych częściach miast. Nasuwa sie wniosek, że warto jest inwestować w kompleksowe rozwiązania i dużą, a może i największą uwagę należy poświęcać na pozyskanie najbardziej problematycznej grupy odbiorców.
